Historia linii kolejowej nr 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Osobowice

Budowę linii kolejowej z Jelcza Miłoszyc do Sołtysowic rozpoczęło Państwo Pruskie w 1911 roku, tuż po poprowadzeniu drogi kolejowej z Brochowa do Opola Groszowic w 1909 r. Na stacji Jelcz Miłoszyce odgałęziała się na północ linia kolejowa, która miała ułatwić transport surowców z Opolszczyzny i wschodnich rejonów rejencji wrocławskiej do portów odrzańskich. Linia pełniła funkcję wschodniej obwodnicy kolejowej Wrocławia.

Pracę nad budową linii przerwał wybuch I wojny światowej na stacji w Dobrzykowicach. Linię zrealizowano w trudnych latach 20. (czasy kryzysu inflacyjnego) i rozszerzono ją o bocznicę towarową z Sołtysowic do Różanki, która była silnie uprzemysłowionym osiedlem w aglomeracji wrocławskiej. Z czasem zdecydowano o przedłużeniu linii kolejowej z Różanki do Osobowic z połączeniem do magistralnej trasy poznańskiej – to połączenie zrealizowano w latach 40.

Po zakończeniu wojny linia służyła do objazdu zniszczonego węzła wrocławskiego, stąd charakterystyczne dla tamtego okresu nazwy tymczasowe przystanków i stacji. Linia jednotorowa spinała osiedla rozrastającego się miasta, jednak z uwagi na ograniczoną przepustowość i liczne skrzyżowania z ulicami jej użyteczność malała (V max 50 km/h). Już w latach 20 i 30. z powodzeniem zastąpiono na tej linii trakcję parową mniejszymi wagonami akumulatorowymi (jednostki AT 259/260, 355/356, 357/358, 359/360, 361/362, 491/492 tzw. Wittfeldami stacjonującymi na stacji Wrocław Główny). Zdarzało się też że do tych pojazdów silnikowych doczepiano jeden, dwa wagony towarowe nadawane z mniejszych stacji.

Otwarcia poszczególnych odcinków linii:
– Jelcz Miłoszyce – Nadolice Wielkie 15.08.1912 (KPEV)
– Nadolice Wielkie – Dobrzykowice Wrocławskie 01.11.1912 (KPEV)
– Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Sołtysowice 01.04.1922 (DRG)
– Wrocław Sołtysowice – Wrocław Osobowice 1941-1945 (?) (DRG) W 1939 roku trasą kursowało 3 pary pociągów, w 1944 3 pary w kierunku Jelcza Laskowic i 4 w kierunku Wrocławia Nadodrze. W 1963 roku 6 par, w 1986 roku 6 par w relacji Opole Główne – Wrocław Nadodrze (97 km).

Linię zelektryfikowano 30.06.1987 z Jelcza do Sołtysowic i 29.05.1988 r. z Sołtysowic do Osobowic wprowadzając na trasę EZT serii EN52, kursujące najczęściej w podwójnej trakcji.

Ruch pasażerski na linii Miłoszyce – Sołtysowice zawieszono 23.06.2000 r., w tym samym roku zlikwidowano trakcję elektryczną na odcinku z Sołtysowic do Osobowic, a 2 lata później zawieszono tam kursy pociągów towarowych. W 2011 r. przywrócono po remoncie przejezdność odcinka z Osobowic do Sołtysowic.Kilometraż stacji, przystanków i posterunków na linii nr 292 liczony od stacji w Jelczu Miłoszycach (w nawiasie niemiecki kilometraż liczony od stacji Wrocław Sołtysowice – odrębny dla odcinka Sołtysowice – Jelcz i Sołtysowice – Osobowice).

Stacje węzłowe zaznaczono pogrubioną czcionką. Obiekty nieczynne/nieistniejące – kursywą: –  Jelcz Miłoszyce, st., km 0,000 (km 21,44)
– Chrząstawa Wlk., po., km 4,680 (km 16,76)
– Nadolice Wlk, po., km 6,149 (km 15,29)
– Dobrzykowice Wrocławskie, po., km 11,401 (km 10,04)
– Wrocław Wojnów, po., km 13,822 (km 7,62)
– Wrocław Swojczyce, st., km 16,894 (km 4,55)
– Wrocław Kowale, po., km 19,526 (km 1,92)
– Wrocław Sołtysowice, st., km 21,447 (km 0,00)
– Wrocław Różanka, podg./ład., km 24,516 (km 3,07)
– Wrocław Osobowice WO2 (Teresin), podg., km 27,004 (km 5,56)
– Wrocław Osobowice, st., km 28,773 (km 7,33)

W Nadolicach Małych (Nädlau) planowano zbudować, bądź zbudowano przystanek (powstała infrastruktura z domami kolejowymi), jednak z racji nieopłacalności (?) koleje pruskie nie otworzyły tego przystanku (wg G. Guerscha)

Przystanki/stacje kolejowe na osiedlach

Wrocław Swojczyce – Połączenie kolejowe dawna wieś (osiedle Wrocławia od 1928 roku) otrzymała 1 kwietnia 1922 roku. W dniu tym nastąpiło otwarcie 10-kilometrowej linii z Wrocławia Nadodrze do Dobrzykowic Wrocławskich, do których docierała kolej z Jelcza od 1912 roku. Linia prowadziła m.in. przez nowo wybudowaną stację Wrocław Swojczyce. Ruch osobowy do 2000 roku, obecnie wyłącznie ruch towarowy. Stacja jest czynna – obsługuje bardzo niski, acz regularny ruch pociągów – głównie do bazy paliw Orlen, bocznicę fabryki prefabrykatów, bocznicę hurtowni pirotechnicznej. W Swojczycach znajdują się 3 tory główne, dwa z nich posiadają krawędź peronową. Do końca 2013 roku na stacji istniała sygnalizacja kształtowa – jako na jedynej stacji we Wrocławiu. Na wiosnę 2014 r. semafory zostały wycięte.

Wrocław Wojnów – Przystanek zbudowany w 1922 na przedłużeniu linii od strony Dobrzykowic (już od 1912 r.) do Sołtysowic, a po 1945 roku do Osobowic. W latach 30. nasadzono w pobliżu przystanku licznie lipy. Budynek stacyjny, dwukondygnacyjny, w oddaleniu od pojedynczego toru, oddzielonego szerokim peronem.

(Opracowanie i materiały: Mariusz Tokarz. Artykuł został udostępniony dzięki portalowi swojczyce.pl | fot. wjelczu.pl).